Συνέντευξη Θάνου Μικρούτσικου και Ρίτας Αντωνοπούλου

// από τον Ορέστη Α. \\
\\ φωτογραφίες: Σταύρος Μ. //
// επιμέλεια: Διονύσης Σ., Σταύρος Μ. \\

Με αφορμή την κοινή συναυλία του Θ. Μικρούτσικου και της Ρ. Αντωνοπούλου την περασμένη Παρασκευή 19/10 στο Lola Postmodern Bar από την rockmadness.gr, είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε από κοντά τους δύο καλλιτέχνες και να μας δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα που τους θέσαμε.
Και οι δύο ανοιχτόκαρδοι και ευχάριστοι άνθρωποι, με τον Θάνο, γνωστό για την ευφράδεια του, να δίνει ενδιαφέρουσες απαντήσεις και να σου αποσπά πολύ εύκολα το δικαίωμα να τον διακόψεις.

Ιδιαίτερες συστάσεις δεν χρειάζονται. Ας δούμε λοιπόν πως παρουσιάζουν σύντομα την ιστορία τους, τις απόψεις τους σε θέματα της εποχής μας και αρκετά άλλα.

Θάνος Μικρούτσικος

- Πολλές από τις μεγάλες σας επιτυχίες είναι μελοποιημένα ποιήματα του Καββαδία (π.χ. οι 7 νάνοι στο S/S Cyrenia) Ποιο ήταν το ερέθισμα που σας ώθησε να μελοποιήσετε τον συγκεκριμένο ποιητή;

Κοιτάξτε σε ότι αφορά την μελοποίηση κειμένων που έχω κάνει είναι μια ιστορία που ξεκινάει όσο ξεκινάει η μουσική. Εγώ ξεκίνησα την μουσική τεσσάρων χρονών δηλαδή έχω μια προϊστορία στην μουσική 61 χρόνια, αφού είμαι 65, ταυτόχρονα όμως από παιδί του δημοτικού μου διάβαζε ο πατέρας μου πάρα πολλούς ποιητές και είχα αρχίσει να περιέχω αυτό που λέμε την ποίηση. Έτσι ήρθε πολύ φυσιολογικά το γεγονός ότι από τα 17 μου, όταν ξεκίνησα ερασιτεχνικά αρχικά και έπειτα επαγγελματικά τις μελοποιήσεις, ένα μεγάλο κομμάτι ήταν οι μελοποιήσεις ποιητών. Τον Καββαδία τον γνώριζα προγενεστέρων. Βεβαίως, πρέπει να σας πως ότι τυπικά η μελοποίηση του Καββαδία προερχόταν από μία παραγγελία. Ήταν να γίνει μια σειρά στην κρατική τηλεόραση το 1977-1978 με τίτλο "Πορεία 090" η οποία είχε σχέση με ταξίδια, θάλασσα κτλ. Το είχε κάνει ο πολύ καλός σκηνοθέτης Τάσος Ψαράς και μου πρότειναν να κάνω μουσική. Τους ρώτησα αν θέλουν τραγούδια και αν έχουν πρόβλημα να μελοποιήσω Καββαδία, μου είπαν πως δεν έχουν και έτσι ξεκίνησε αυτή η περιπέτεια. Ξεκίνησε ως παραγγελία, ανεξάρτητα αν εξελίχθηκε σε μια περιπέτεια 34 πια χρόνων στην οποία τρεις τουλάχιστον γενιές έχουν μπει με τα μπούνια. Γιατί αυτή η δουλεία δεν είναι μόνο η αιχμή του δόρατος της τραγουδοποιίας μου, αλλά ίσως να είναι η αιχμή του δόρατος της τραγουδοποιίας από την Μεταπολίτευση μέχρι σήμερα αν αναλογιστείς ότι επί 34 χρόνια σχεδόν δύο εκατομμύρια CDs αυτής της δουλείας έχουν πωληθεί δηλαδή την έχουν παρακολουθήσει τρεις γενιές.

- Θα ήθελα να επιμείνω λίγο στο κομμάτι ¨Οι 7 νάνοι στο S/S Cyrenia¨, μιας και είναι από τα αγαπημένα μου. Έχει περάσει περίπου μια εικοσαετία από τότε που κυκλοφόρησε, ωστόσο είναι ακόμη ένα από τα δημοφιλέστερα μεταξύ των σημερινών 20-30άρηδων. Πως αισθάνεστε γι αυτό;

Απόλυτη συγκίνηση διότι η γενιά μου με παρακολούθησε την ώρα που τα πράγματα βγαίναν, άντε και η επόμενη γενιά οι σαραντάρηδες δηλαδή, αλλά το να μπαίνουν στο παιχνίδι και εικοσάρηδες… Μάλιστα πρόσφατα, τον προηγούμενο Δεκέμβρη, ανέβασα στο Μέγαρο Μουσικής μια σειρά 10 παραστάσεων με τίτλο «Ταξιδεύοντας με τον σταυρό του Νότου» στην μεγάλη αίθουσα για παιδιά, όπου ξαφνικά διαπίστωσα με έκπληξη ότι δεκάχρονα δωδεκάχρονα δεκατριάχρονα γνώριζαν την πλειοψηφία των τραγουδιών της ποίησης του Νίκου Καββαδία, δηλαδή πάμε και για τέταρτη γενιά. Αυτό το πράγμα δεν μπορεί παρά να σε συγκινεί, δεν ξέρω είναι σπάνιο φαινόμενο και το ότι μου συμβαίνει με κάνει να χαίρομαι και να συγκινούμαι ταυτοχρόνως.


- Αυτό πιστεύω φανερώνει πως ότι είναι καλό αντέχει και στον χρόνο. Σε μια συνέντευξη σας και συγκεκριμένα αμέσως μετά την εμφάνισή σας μαζί με τα υπόγεια ρεύματα στον River Party είχατε δηλώσει πως το αποκορύφωμα του φετινού καλοκαιριού είναι η εμφάνισή σας μαζί με την Μαρία Φαραντούρη στο Ηρώδειο. Πείτε μας δυο λόγια γι αυτήν σας την συνεργασία.

Καταρχάς η συνάντηση μου με την Μαρία Φαραντούρη ήταν μια συνάντηση που άργησε 36 χρόνια -από το 76 την παλεύαμε. Θα που πεις τώρα κάτσε ρε φίλε 36 χρόνια είναι πολλά. Όμως ήταν οι δουλειές της πολλές οι δικές μου από ένα σημείο γίνανε πάρα πολλές. Πάντως από τότε και κατά καιρούς το συζητούσαμε. Έτσι το ότι συναντήθηκα με την μεγάλη κυρία του Ελληνικού τραγουδιού, διότι όπως και να το κάνουμε η Φαραντούρη είναι η γυναίκα η οποία τους Έλληνες ποιητές και μουσικούς τους εκτόξευσε στην Ευρώπη εδώ και 30 χρόνια, είχε πολύ μεγάλη σημασία και για μένα. Υπήρχε όμως και ένα δεύτερο στοιχείο που κάνει αυτήν την συναυλία θα έλεγα έως και ιστορική. Παρουσίασα το σπάνιο παιγμένο αριστούργημα του Μίκη Θεοδωράκη την «Κατάσταση πολιορκίας» σε μια δική μου επεξεργασία και ενορχήστρωση για 8 κρουστούς 2 πιάνα και πνευστά. Είναι ένα έργο που πιστεύω ότι είναι οριακό όχι μόνο του Μίκη αλλά και τις Ελληνικής μουσικής και το γεγονός ότι ξαναπαρουσιάστηκε μετά το 1977 που είχε παρουσιαστεί ολόκληρο, κάνει την συναυλία πολύ σημαντική.

- Αναφέρθηκα παραπάνω στην συνεργασία σας με τα Υπόγεια Ρεύματα. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε ότι ήταν επιτυχημένη. Πείτε μας πώς προέκυψε η συνεργασία αυτή και αν είστε ο ίδιος ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα.

Ήτανε πρωτοβουλία των παιδιών. Καταρχάς τα Υπόγεια Ρεύματα είναι ένα σπουδαίο συγκρότημα, πια το μοναδικό συγκρότημα της δεκαετίας του '90 από την ροκ σκηνή, το οποίο επιβιώνει και σήμερα, γιατί υπήρχαν και άλλα καλά συγκρότημα της δεκαετίας του '90 τα οποία δεν άντεξαν στον χρόνο και αυτό κάτι σημαίνει για την ανθεκτικότητά τους. Αυτοί λοιπόν με πλησίασαν το 2009 και μου είπαν ότι θέλουν πάρα πολύ να τους επιτρέψω να ασχοληθούν με κάποια τραγούδια, κυρίως με πολιτικό περιεχόμενο. Τους είπα ότι θα είναι μεγάλη μου χαρά και τιμή να το κάνουν. Τους βοήθησα στην επιλογή γιατί είχαν προσανατολιστεί προς τα πολιτικά τραγούδια σε ποίηση Χικμέτ και Μπίρμαν και τους έδειξα και πάρα πολλά άλλα που είχαν επίσης πολιτικό πρόσημο. Όταν μου φέρανε τα πρώτα δύο έτσι όπως τα είχαν δουλέψει ενθουσιάστηκα γιατί σεβάστηκαν την μουσική μου και το κείμενο, αλλά ταυτόχρονα έδωσαν και καινούργια στοιχεία. Όταν είδαν τον ενθουσιασμό μου οι τύποι αυτοί μου είπαν αν μπορούμε να παίξουμε και μαζί. Λέω δώσε θάρρος στο χωριάτη να σου ανέβει στο κρεβάτι (γέλια). Παρά ταύτα τους είπα αμέσως ναι και κάναμε μέχρι τώρα 50-60 εμφανίσεις . Μάλιστα η πρώτη σειρά των εμφανίσεων στην Αθήνα το 2010 στο Κύτταρο σε 14 παραστάσεις το μαγαζί ήταν sold out. Ήταν εξαιρετικές και πάντοτε αυτήν την συνεργασία την θυμάμαι με πολύ αγάπη και νομίζω πως με τα παιδιά θα υπάρξει και μέλλον.

- Παρακολουθείτε τις εξελίξεις που συμβαίνουν στην μουσική σκηνή και αν υπάρχει κάποιος από το νέο αίμα καλλιτεχνών που ξεχωρίζετε;

Καταρχάς παρακολούθησα πολύ καλά την επόμενη από μένα γενιά. Αυτή που ξεκίνησε με τους Χάρη και Πάνο Κατσιμίχα, Μαχαιρίτσα, Πορτοκάλογλου, Μάλαμα, Τσακνή, Θανάση Παπακωνσταντίνου, Θηβαίο, Πασχαλίδη ,αυτούς οι τους τραγουδοποιούς της γενιάς του '80 και του '90 όπως και τα ροκ συγκροτήματα αυτής της εποχής. Από το 2000 και μετά δεν μπορώ να πω πως είμαι απολύτως αρμόδιος άλλα ήδη έχω ξεχωρίσει κάποια πρόσωπα.

- Θέλετε να μας πείτε μερικά;

Βεβαίως. Καταρχάς ανεπιφύλακτα, όχι τόσο ως τραγουδοποιό όσο ως τραγουδιστική προσωπικότητα, τον Γιάννη Χαρούλη. Περιμένω και ως τραγουδοποιό να δω περισσότερα δείγματα. Θεωρώ σπουδαίο συνθέτη τον Θοδωρή Οικονόμου ο οποίος είναι και μεγάλος πιανίστας. Μάλιστα τώρα στην Οδύσσεια που κάνει ο Μπομπ Γουίλσον στο Εθνικό και θα την πάει σε ολόκληρη την Ευρώπη είναι ο συνθέτης και ερμηνευτής της Οδύσσειας. Θεωρώ σε έναν ειδικό χώρο πολύ ταλαντούχο, περιμένω όμως να εξελιχθεί και σε άλλους χώρους, τον Κωστή Μαραβέγια. Με ενδιαφέρει η εξέλιξη της Monika.

- Παρακολουθείτε και τον ξένο στίχο δηλαδή;


Θα με ενδιέφερε να ακούσω την Monika και σε ελληνικό στοίχο, όχι γιατί έχω πρόβλημα με τον ξένο,
αλλά θέλω να δω τις δυνατότητες της δουλειάς της στην αλυσίδα του ελληνικού τραγουδιού, πάντως έτσι και αλλιώς είναι ταλαντούχα. Από εκεί και πέρα είναι πολύ ενδιαφέρουσα η Μποφίλιου. Σπουδαία τραγουδίστρια, όχι γιατί συνεργάζομαι μαζί της αλλά θα το δείτε και εσείς σήμερα, είναι η Ρίτα Αντωνοπούλου και μια καινούργια φωνή που θεωρήθηκε στο Ηρώδειο η αποκάλυψη της δεκαετίας, η Άννα Λινάρδου. Ήδη σας είπα 7-8 πρόσωπα δεν είναι λίγα!

- Έχετε σπουδάζει μαθηματικός .Τι σας έρχετε στο μυαλό όταν σας λένε για τα φοιτητικά χρόνια, και αν παρατηρείτε διαφορές μεταξύ των φοιτητών του τότε και του σήμερα;


Κοίταξε εμένα δεν μου αρέσουν οι γενικεύσεις, Ορέστη. Και στην δική μου γενιά λίγοι πηγαίναμε τα πράγματα μπροστά. Οπότε αν κάποιος μου πει "ωχ που πάει η σημερινή γενιά" εγώ είμαι αντίθετος γιατί σίγουρα υπάρχουν συνειδητοί φοιτητές σήμερα οι οποίοι τραβάνε τα πράγματα μπροστά. Εγώ πιστεύω στην νέα γενιά -όχι λαϊκίστικα- διότι κάθε γενιά είναι λίγο καλύτερη από την άλλη και μάλιστα σε αυτήν την γενιά έλαχαν οι δυσκολότερες συνθήκες όχι από την Μεταπολίτευση αλλά από το 1950 και μετά. Μπορεί να έχετε πολλά μέσα και εμείς να είχαμε λίγα αλλά ταυτόχρονα οι δυνατότητες να μπείτε στην παραγωγή είναι ελάχιστες. Αυτήν την στιγμή το 55% των νέων είναι άνεργο. Απλώς εκείνο που θα με ενδιέφερε από τους νέους ανθρώπους είναι να δω μια ακόμα μεγαλύτερη αντίδραση σε αυτήν την άθλια κατάσταση που μας βασανίζει όλους.

- Θέλω λίγο να σταθούμε εδώ. Υπάρχει ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον;

Η ελπίδα είστε εσείς και θα σας έδινα μια συμβουλή που εμένα μου την έδωσε ένας πολύ μεγάλος συγγραφέας που λέγεται Μπέρτολτ Μπρεχτ. Επειδή κάποτε είχα ρωτήσει κάποιον σαν και εσένα στην ηλικία σου "γιατί δεν σηκώνεσαι να πας στην διαδήλωση" μου απάντησε πως "τα βλέπω τα πράγματα και θα χαθούν". Τότε του είπα αυτό που είπε ο Μπρεχτ, ότι δηλαδή αν αγωνιστείς μπορεί και να χάσεις αν όμως δεν αγωνιστείς, Ορέστη, τότε έχεις ήδη χάσει!

- Έχετε διατελέσει υπουργός Πολιτισμού. Σε ποιο βαθμό μπορεί η τέχνη και ο πολιτισμός γενικότερα να αποτελέσει την ασπίδα του λαού ενάντια στην επίθεση που δέχεται, ιδιαίτερα όταν στον βωμό του εύκολου χρήματος γίνονται πολλές "εκπτώσεις" σε αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό;


Καταρχάς, για να μην παρεξηγηθούμε, σε άλλη περίοδο ήμουν εγώ υπουργός. Τώρα σε αυτό που λες, οι "εκπτώσεις" στον πολιτισμό δεν είναι θέμα της κρίσης αλλά υπήρχαν πάντα. Η τέχνη και ο πολιτισμός μπορούνε να παίξουνε πολύ σημαντικό ρόλο. Πρώτα από όλα η τέχνη και ο πολιτισμός τι είναι; Είναι το χνάρι του ανθρώπου πάνω στην γη. Υπάρχει μια περιπέτεια του ανθρώπου χιλιάδες χρόνια. Από πού ακριβώς βλέπουμε τι έχει συμβεί; Από την τέχνη του και τον πολιτισμό του. Αυτός είναι ο ένας όρος ο μακροπρόθεσμος. Ο μακροπρόθεσμος ή μεσοπρόθεσμος είναι η εμψύχωση. Αν η σπουδαία τέχνη, η δουλειά που κάνω, η δουλεία που κάνει ένας ποιητής, ένας καλλιτέχνης, ένας θεατρικός συγγραφέας, ένας ηθοποιός, ένας σκηνοθέτης κινηματογράφου, ΤΩΡΑ δεν έρθει σε σχέση με σας πώς θα εμψυχωθείτε και πώς θα εμψυχωθούμε και εμείς; Η τέχνη, λοιπόν, είναι η καλύτερη άμυνα στην βαρβαρότητα, υπάρχουν πολλά παραδείγματα στο παρελθόν που το αποδεικνύουν. Πέρα όμως από τον ρόλο της τον μακροπρόθεσμο έχει έναν ρόλο εδώ και τώρα. Βεβαίως, μην παρεξηγηθώ, δεν αλλάζει τον κόσμο η τέχνη, όμως μπορεί να αλλάξει τους ανθρώπους και μόνο αν αλλάξουν οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.

- Πολλοί παρομοιάζουν την τωρινή κατάσταση με την χούντα των Συνταγματαρχών το '67. Τι έχετε να πείτε γι αυτό;

Εμένα δεν μου αρέσουν οι αναλογίες. Η χούντα είναι μια θλιβερή παρένθεση εφτά χρόνων που κατέπνιξε και στραγγάλισε τις ελευθερίες του ελληνικού λαού. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι ένα πλάνο αναμφισβήτητα περιορισμού των ελευθεριών, αλλά κυρίως μιας βίαιης ανατροπής των όσων κερδήθηκαν τα προηγούμενα 40 χρόνια. Είναι επίσης μια μαύρη ιστορία με άλλα χαρακτηριστικά, όχι όμως τα χαρακτηριστικά της δικτατορίας. Σε κάθε περίπτωση η εποχή της δικτατορίας ήταν κάτι το οποίο ήταν εφιάλτης, αλλά μεγάλος εφιάλτης είναι και αυτό που ζει ο Ελληνικός λαός σήμερα.

- Κλείνοντας, χθες στην Καβάλα, σήμερα στην Ξάνθη τι ακολουθεί;

Ακολουθεί αύριο στην Θεσσαλονίκη (σ.σ. 20/10) και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου άλλες 20 παραστάσεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδος.

Ρίτα Αντωνοπούλου

- Αν και σχετικά νέα στον καλλιτεχνικό χώρο εντούτοις έχετε προλάβει να συνεργαστείτε με σπουδαίους καλλιτέχνες όπως ο κ. Μικρούτσικος ή ο κ. Πλέσσας. Πόσο σας αγχώνουν τέτοιου είδους συνεργασίες και πόσο σας έχει βοηθήσει να εξελιχθείτε σαν καλλιτέχνης;

Δεν με αγχώνει, γιατί είναι κάτι το οποίο επιζητούσα από τότε που ξεκίνησα. Μου αρέσει πολύ η συνεργασία με ανθρώπους που έχουν ένα κύρος και μια ιστορία. Συνεργαζόμενη και με τον Πλέσσα και με τον Κραουνάκη και με τον Θάνο Μικρούτσικο, ακόμη περισσότερο που κάναμε και τις τρεις δισκογραφικές δουλειές, για μένα ήταν τρία διαφορετικά σχολεία.

- Πόσο δύσκολο είναι στην εποχή μας να μπει κάποιος στη μουσική βιομηχανία; Εσείς αν δεν κάνω λάθος σπουδάσατε γραφιστική. Το σκεφτόσασταν από τότε ότι θα ασχοληθείτε επαγγελματικά με το τραγούδι ή προέκυψε τυχαία;

Προέκυψε τυχαία αλλά το ήθελα πάρα πολύ. Το να ασχοληθεί κανείς σήμερα με την μουσική βιομηχανία έτσι όπως το εννοούμε δεν ξέρω αν είναι εύκολο ή δύσκολο, εξαρτάται με τον χώρο που θα ασχοληθεί. Για παράδειγμα αν θέλει να κάνει RnB ή κάτι άλλο μπορεί να το κάνει φαντάζομαι, γιατί προς τα εκεί πάει όλο το πράγμα. Το να κάνει κάτι σαν και αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε εμείς δεν είναι εύκολο, γιατί δεν θα τον στηρίξει καμία εταιρεία. Πια δεν υπάρχουν εταιρείες όπως επίσης και δισκοπωλεία.

- Θεωρείτε πως το διαδίκτυο στον τομέα της μουσικής έχει φέρει θετική ή αρνητική εξέλιξη;

Θετική. Ναι ναι είμαι κάθετη σε αυτό. Τα δισκοπωλεία και οι δισκογραφικές έτσι και αλλιώς με τον τρόπο που λειτουργούσαν και με την υπερπαραγωγή των CDS, που κάθε τρεις μήνες άλλαζαν τα ράφια τους για να μπουν τα καινούργια και όσα υπήρχαν εκεί τα πηγαίνανε στις αποθήκες, με αποτέλεσμα όσοι πήγαιναν να αγοράσουν CD δεν το βρίσκανε. Ποιο είναι το καλό σε αυτό; Στο ίντερνετ θα ανέβει κάτι σήμερα και θα υπάρχει εκεί και μετά από 6 χρόνια που ο άλλος το ψάχνει να το βρει και θα σε ακούσει και κάποιος στην Κίνα. Δεν έχει καμία σχέση δηλαδή το ένα με το άλλο.

- Με ποιόν ξένο καλλιτέχνη θα ήθελες να συνεργαστείς επί σκηνής;

Ουυ. Κοίταξε να δεις, αυτό μάλλον είναι όνειρο θερινής νυκτός αλλά θα ήθελα πολύ να βρεθώ στην ίδια σκηνή με την Τόρι Έιμος (γέλια).

- Φοιτητικά χρόνια. Τι σας έρχεται στο μυαλό;

Βαμμένα νύχια στο ένα χέρι, μακριές φούστες και μακριά σκουλαρίκια, μπύρες στα παγκάκια. Αυτά... (γέλια)

- Έχετε στα άμεσα σχέδια μία καινούρια δισκογραφική δουλειά;

Ναι, έχουμε ξεκινήσει να γράφουμε κάποια πράγματα με τον Γιώργο Ανδρέου. Στίχοι, μουσική δική του. Τώρα πότε θα βγει ακριβώς δεν ξέρουμε αλλά είμαστε στην προετοιμασία.